سنجۀ جان و ایمان در نظر مولانا

مولانا شنید که واعظی بر منبر از مسیحیان سخن می گوید و این معنی را تقریر می کند که « لِلّه الحمدُ و المِنّةُ و الحمدُ لِلّهِ الّذی هَدانا لِهَذا» که حق تعالی ما را از زمرۀ کافران نیافرید و ما را به همه حال بهتر از ایشان کرد... حضرت مولانا شکر خنده یی فرمود که زهی بیچاره ضالّ و مُضِلّ که خود را بر ترازوی گبران می کشد که دانگی از ایشان افزونم و بدان شاد می شود و اعجاب می کند و مباهات می نماید. اگر مرد است تا بیاید و خود را به ترازوی انبیا و اولیا بکشد تا نقصان حال خود ببیند و کمال حال مردان بداند. ( مناقب العارفین، ج1، ص141)

حکیمی گوید: آدم عاقل در امور دنیوی خود را با بدحال تر از خویش می‌سنجد تا ریشۀ آمال موهوم را در نفس بخشکاند و بر شکر خویش بیفزاید. و در امور معنوی و عقلانی خویش را با ثروتمندترین مردمان روی زمین می‌سنجد تا قدرت پرواز او صد چندان شود و مرغ همتش تیزتر بپرد و بیش از پیش اوج بگیرد.